انتخاب کابل مناسب برای پروژه‌های مختلف نیاز به یک تحلیل دقیق و تخصصی از نیازمندی‌های سیستم و ویژگی‌های هر نوع کابل دارد. در این میان، کابل‌های افشان و مفتولی به دلیل تفاوت‌های ساختاری و عملکردی خود از محبوبیت زیادی برخوردارند. بااین‌حال، این دو نوع کابل، هرچند هر دو وظیفه انتقال انرژی الکتریکی را بر عهده دارند اما تفاوت کابل افشان و مفتولی در ساختار داخلی، انعطاف‌پذیری مکانیکی، مقاومت در برابر شرایط محیطی و نحوه پاسخ به جریان‌های الکتریکی نمایان می‌شود و به همین دلیل، درک دقیق این تفاوت‌ها و شناخت مزایا و محدودیت‌های هر کدام، برای تضمین پایداری، ایمنی و بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌های برقی، حیاتی است.
در ادامه، با بررسی دقیق‌تر این دو نوع کابل، به تحلیل مزایا، معایب و ویژگی‌های منحصر به فرد آن‌ها خواهیم پرداخت.
کابل افشان چیست؟
سیم افشان از تعداد زیادی رشته‌های نازک و به‌هم تابیده شده مسی تشکیل شده است که توسط یک لایه عایق از جنس PVC احاطه شده‌اند. این کابل ،وظیفه انتقال جریان الکتریکی از یک نقطه به نقطه دیگر را بر عهده دارد. ساختار چند رشته‌ای به کابل افشان خاصیت انعطاف‌پذیری بالایی می‌بخشد که وجه تمایز و تفاوت کابل افشان و مفتولی را نیز تشکیل می‌دهد. سطح مقطع سیم برق افشان از 0.75 تا 300 میلی‌متر مربع است.
از در کنار هم قرار گرفتن یک یا چند سیم افشان در یک عایق، کابل برق افشان تشکیل می‌شود که معمولا از دو لایه عایق PVC در آن استفاده شده است؛ یک لایه عایق سیم‌ها و یک لایه عایق کل کابل است.
این کابل‌ها به دلیل انعطاف، در کاربردهایی که نیاز به خم‌کاری مکرر، حرکت یا نصب در مسیرهای پرپیچ‌وخم دارند، گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌روند و هرچه تعداد رشته‌های نازک آن‌ها بیشتر و قطرشان کمتر باشد، انعطاف‌پذیری آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. کابل افشان عمدتاً از مس آنیل‌شده ساخته می‌شود تا خاصیت رسانایی و نرمی آن به حداکثر برسد.
مزایای کابل افشان
بزرگترین مزیت کابل‌های افشان، انعطاف‌پذیری فوق‌العاده آن‌هاست. این ویژگی باعث می‌شود که این کابل‌ها به راحتی در زوایا و خم‌های تند نصب شوند، بدون اینکه آسیبی به ساختار داخلی هادی وارد شود. این خصوصیت، به ویژه در تجهیزات متحرک مانند ماشین‌آلات صنعتی، ربات‌ها، و لوازم خانگی کوچک که کابل به طور مداوم تحت کشش و خم‌شدگی قرار می‌گیرد، اهمیت پیدا می‌کند.
همچنین، نصب کابل کنترل افشان در داکت‌ها و لوله‌های خرطومی بسیار ساده است و همین یک تفاوت کابل افشان و مفتولی به حساب می‌آید که خطر شکستگی یا آسیب دیدن مغزی کابل در طول فرایند نصب را هم به حداقل می‌رساند.
علاوه‌براین، به دلیل ساختار رشته‌ای کابل افشان، این کابل‌ها در برابر لرزش و ارتعاش مقاوم‌تر بوده و احتمال قطع شدن اتصالاتشان در محل ترمینال‌ها کمتر است.
معایب کابل افشان
در این کابل‌ها احتمال اینکه در هنگام اتصال به ترمینال‌ها (مانند فیوزها و کلیدهای مینیاتوری) برخی از رشته‌ها به درستی زیر پیچ قرار نگیرند یا در اثر فشار بیش از حد شکسته شوند، وجود دارد. این موضوع می‌تواند به افزایش مقاومت در محل اتصال، گرم شدن نقطه تماس و در نهایت، خطر آتش‌سوزی یا خرابی تجهیزات منجر شود. برای حل این مشکل، معمولاً از سر سیم (وایرشو) برای منظم کردن رشته‌ها استفاده می‌شود.
قیمت بالای این کابل‌ها نسبت به کابل‌های معمولی هم یکی از معضلاتی است که معمولا گریبانگیر مشتریان می‌شود.
همچنین، کابل‌های افشان به دلیل انعطاف‌پذیری بالا نسبت به آسیب‌های مکانیکی مانند بریدگی و فشار حساس‌تر هستند و این موضوع در محیط‌های صنعتی که خطرات برخورد و آسیب به کابل‌ها وجود دارد، می‌تواند به یک چالش جدی تبدیل شود.
اگرچه کابل‌های افشان قابلیت کار در شرایط محیطی مختلف را دارند اما در دماهای بسیار بالا یا پایین، ممکن است افت کارکرد پیدا کنند. این محدودیت می‌تواند در برخی از کاربردهای خاص صنعتی که نیاز به عملکرد پایدار در دماهای خارج از حد معمول دارند، مسئله مهمی باشد.
در نهایت، نصب و نگهداری کابل‌های افشان نیاز به دقت و دانش بیشتری دارد و نصب نادرست می‌تواند باعث خرابی زودتر از موعد این کابل‌ها شود.
کابل مفتولی چیست؟
هادی کابل مفتولی برخلاف کابل افشان، از یک رشته مفتول یا سیم ضخیم و یکپارچه مسی یا آلومینیومی تشکیل شده است. این ساختار تک‌رشته‌ای که می‌تواند تفاوت کابل افشان و مفتولی نیز محسوب شود، انعطاف‌پذیری بسیار کمی دارد و عمدتاً در کاربردهایی استفاده می‌شود که کابل پس از نصب، نیازی به خم شدن یا حرکت مداوم نداشته باشد.
این نوع کابل بیشتر برای وارد مدار کردن جریان برق شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌طورکلی کابل‌هایی که روی تیرهای نصب شده در کوچه و خیابان مشاهده می‌کنید هم از همین نوع هستند. کابل مفتولی به کابل خشک یا کابل زمینی هم شناخته می‌شود.
از کابل‌های مفتولی معمولاً در سیم‌کشی ساختمان‌ها، تابلوهای برق و خطوط انتقال برق استفاده می‌شود. شما می‌توانید انواع کابل برق مرغوب و باکیفیت را از سیم و کابل سیمکان خریداری نمایید.
مزایای کابل مفتولی
مزیت اصلی کابل‌های مفتولی در استحکام مکانیکی و پایداری الکتریکی آن‌ها است. این کابل‌ها به دلیل ساختار تک‌رشته‌ای در محل اتصال به ترمینال‌ها اتصالات بسیار محکم و مطمئنی ایجاد می‌کنند. این اتصال پایدار باعث می‌شود که مقاومت در محل تماس به حداقل رسیده و از گرم شدن ناخواسته و خطر آتش‌سوزی در جریان‌های بالا جلوگیری شود. همچنین، کابل‌های مفتولی مزایای زیر را دارا هستند:
- به راحتی فرم می‌گیرند.
- قیمت کابل مفتولی بسیار مقرون به صرفه است.
- در کابل‌های مفتولی در مقایسه با سایر کابل‌ها، موارد قطعی برق کمتر گزارش شده است.
- به دلیل پایین ریسک اتصال، استفاده از کابل‌های مفتولی آلومینیومی برای نصب در تابلوها بسیار رایج است.
- به دلیل استفاده از عایق علاوه بر محافظ، در این نوع از کابل‌ها احتمال نشت برق به شدت کاهش پیدا می‌کند.
- کابل مفتولی به دلیل مقاومت در مقابل رطوبت و کاهش زنگ‌زدگی در موارد متعددی کاربرد پیدا می‌کند.
- کابل مفتولی سطح صاف و یکدستی دارد.
- این نوع کابل اگر شرایط مناسب آب و هوایی قرار بگیرد نزدیک به 70 سال عمر می‌کند.
- دسترسی به کابل مفتولی برای اشخاص در تمام شهرها امکان‌پذیر است.
مقاومت کابل مفتولی در مقابل خزش‌های داخل کابل به دلیل استفاده از مس در آن زیاد است که این نیز یک تفاوت کابل افشان و مفتولی محسوب می‌شود.
معایب کابل مفتولی
اصلی‌ترین و بارزترین عیب کابل‌های مفتولی، سختی و انعطاف‌پذیری پایین آن‌هاست. این ویژگی باعث می‌شود که نصب این کابل‌ها در مسیرهای پرپیچ‌وخم، گوشه‌ها یا داخل لوله‌های خرطومی بسیار دشوار باشد و احتمال آسیب دیدن هادی در اثر خم‌کاری بیش از حد افزایش یابد. سایر معایب این کابل، عبارتند از:
- پس از گذشت مدتی حالت شکنندگی در کابل ایجاد می‌شود.
- کابل مفتولی انعطاف پذیری زیادی ندارد.
- این کابل‌ها مقاومت کمتری نسبت به کابل افشان دارد.
- کابل‌های مفتولی به دلیل وزن و سختی بیشتر، جابه‌جایی و حمل‌ونقل دشوارتری نسبت به کابل‌های افشان دارند.
تفاوت کابل افشان و مفتولی
مهم‌ترین تفاوت کابل افشان و مفتولی در ساختار هادی آن‌ها است که به‌طور مستقیم بر ویژگی‌های عملکردی، کاربردها و مزایای هر کدام تأثیر می‌گذارد. کابل افشان از تعداد زیادی رشته‌های بسیار نازک مسی تشکیل شده که به یکدیگر تابیده شده‌اند. این ساختار چندرشته‌ای، به کابل انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای می‌بخشد و آن را برای کاربردهایی که نیاز به خم‌کاری مکرر، حرکت یا نصب در مسیرهای پرپیچ‌وخم دارند، ایده‌آل می‌سازد.
در مقابل، کابل مفتولی دارای یک هادی تک‌رشته و ضخیم کاملاً سفت و غیرقابل انعطاف است. این ساختار یکپارچه، مقاومت مکانیکی بالایی به کابل می‌دهد و آن را برای نصب‌های ثابت و دائمی مناسب می‌کند.
پوسته کابل‌های مفتولی از جنس مفتول است و الکترون‌ها به‌صورت آزادانه می‌توانند در سطح خارجی هادی جابجا شوند و به همین دلیل، در مدت طولانی احتمال شکنندگی کابل افزایش پیدا می‌کند اما در کابل‌های افشان سطح خارجی سیم بیشتر است و احتمال شکستگی در آن‌ها به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
یکی از مهم‌ترین موارد در تفاوت کابل افشان و مفتولی، اختلاف مقاومت اهمی آن‌ها است. به دلیل پیچش رشته‌ها و همچنین طول کابل‌ها، مقاومت اهمی در کابل‌های خشک یا مفتولی در مقایسه با کابل افشان کمی بیشتر است.
همچنین، کابل‌های افشان به دلیل هادی رشته‌ای که دارند در مقایسه با کابل مفتولی انعطاف‌پذیرترند. با توجه به بالاتر بودن میزان انعطاف‌پذیری در کابل‌های افشان، این نوع کابل‌ها برای استفاده در ماشین‌آلات مختلف و همچنین تابلوهای فرمان عملکرد بهتری دارند. در مقابل کابل‌های مفتولی با توجه به انعطاف‌پذیری کمتر برای استفاده در مواردی که به کابل با سطح مقطع بزرگتر نیاز است، گزینه مناسبی هستند.
تفاوت دیگر کابل افشان و مفتولی به سهولت نصب و اتصال آن‌ها مربوط است. نصب کابل‌های افشان در داکت‌ها و لوله‌های خرطومی به دلیل انعطاف‌پذیری آن‌ها بسیار ساده‌تر است و خطر آسیب دیدن کابل در طول فرایند نصب کاهش می‌یابد. در مقابل، کابل‌های مفتولی به دلیل ساختار یکپارچه خود، اتصالات بسیار محکم و مطمئنی در ترمینال‌ها ایجاد می‌کنند که مقاومت در محل تماس را به حداقل می‌رساند و برای کاربردهای پرجریان و دائمی بسیار مناسب است.
شما می‌توانید برای خرید انواع کابل افشان و مفتولی به فروشگاه‌های معتبر از جمله فروشگاه سیم و کابل کرمان و کاویان مراجعه کنید.
کابل افشان بهتر است یا کابل مفتولی؟
پاسخ به این پرسش که کدام کابل بهتر است، مطلق نیست و کاملاً به نوع کاربرد، شرایط محیطی و الزامات فنی پروژه وابسته است. هر دو نوع کابل مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب صحیح، به معنای انتخاب گزینه‌ای است که با نیازهای پروژه شما به بهترین شکل مطابقت داشته باشد.
کابل‌های افشان عموما برای پروژه‌هایی مناسبند که در آن‌ها نیاز به حفاظت الکترومغناطیسی و همچنین بالاترین کارایی در انتقال اطلاعات وجود دارد اما کابل‌های مفتولی برای پروژه‌هایی که دارای بودجه مالی محدود هستند و به انتقال انرژی الکتریکی و اتصالات کوتاه مدت نیاز دارند، بهترین گزینه محسوب می‌شوند.
اگر به کابل‌کشی متحرک در یک فضا نیاز دارید یا شرایط فضای موجود به شکلی است که کابل باید به‌صورت متناوب پیچانده شود، کابل افشان گزینه مناسب‌تری است اما اگر قرار است کابل‌کشی به‌صورت زمینی یا ثابت انجام شود، کابل مفتولی بهترین انتخاب است.
اساسا کابل افشان برای کاربردهای دینامیک و متحرک گزینه بهتری است، چون انعطاف‌پذیری بالای کابل افشان برای جلوگیری از شکستگی و تضمین عملکرد پایدار ضروری است. همچنین، در مکان‌هایی که فضای نصب محدود است و نیاز به خم کردن کابل وجود دارد، نصب کابل افشان کارایی بیشتری دارد.
ازسوی‌دیگر، کابل مفتولی برای کاربردهای ثابت و دائمی بهترین گزینه است. این کابل‌ها در سیم‌کشی‌های توکار ساختمان، خطوط انتقال انرژی و تاسیساتی که پس از نصب جابه‌جایی ندارند، عملکردی عالی خواهند داشت.
همچنین، استحکام مکانیکی بالا و پایداری در محل اتصال کابل‌های مفتولی، خطر سست و گرم شدن بیش از حد را به شدت کاهش می‌دهد که این امر برای ایمنی و پایداری درازمدت سیستم‌های برقی حیاتی است.
در نهایت، کابل مفتولی در مقایسه با کابل افشان ارزان‌تر است که برای پروژه‌های با بودجه محدود یک مزیت محسوب می‌شود؛ بااین‌وجود، شما می‌توانید انواع کابل افشان یا مفتولی باکیفیت را با قیمت مناسب از سیم و کابل شهید قندی خریداری کنید.
سخن نهایی
به دلیل تفاوت کابل افشان و مفتولی، تحلیل دقیق از نیازهای پروژه قبل از اقدام به خرید این کابل‌ها الزامی است. کابل مفتولی به دلیل هادی یکپارچه خود، استحکام مکانیکی و پایداری الکتریکی بالایی دارد و برای تاسیسات ثابت مانند سیم‌کشی ساختمان‌ها و تابلوهای برق بهترین گزینه است.
در مقابل، کابل افشان دارای رشته‌های نازک و متعدد بوده و انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهد که برای کاربردهای متحرک، ابزارآلات و تجهیزاتی که نیاز به خم شدن مداوم دارند، ایده‌آل است.